انفارکتوس قلبی

آنژین صدری و انفارکتوس قلبی

درد های ناحیه ی سینه که با ایسکمی(کم خونی موضعی) قابل برگشت میوکارد در ارتباط می باشند، اصطلاحاً آنزین صدری نامیده میشوند.

این درد ها نتیجه عـــــدم توازن بین نیاز ماهیـــچه های قلبی به خون و شبــــکه خونرسانی این ماهیچه ها بوده و عمومـــاً در اثر انسداد عروق کرونر پدید می آید.این بیماران، فشار زیاد یا درد شدیدی در ناحیه ی زیر جناغ احساس می نمایند که اغلب یا از دردهای شانه و بازو نتیجه می شود و یا با گردن و آرواره در ارتباط می باشد.

حمله های این بیماری با فشار زیادی همراه بوده و از یک تا ?? دقیقه به طول انجامیده و بوسیله استراحت تسکین می یابند.

عروق کرونر یا بوسیله تصلب شرائین که در اثر رسوب چربی ایجاد می شود کاملاً مسدود شده و یا بوسیله انقباض عضلات جدار رگ (spasm) تنگ می گردند. اگر ایسکمی بقدری طول بکشد که خسارات شدیدی (نکروز) به ماهیچه قلب وارد شود، این بافت از بین رفته و می میرد و دردهای خاصی به مدت طولانی و با شدت بسیار در این ناحیه ایجاد می شود. در این موارد غالباً برای تسکین دردهای ناشی از ایسکمی میوکارد در آنژین صدری ، نیترو گلیسرین و دیگر داروهای نیتروژن دار تجویز می گردد. این داروها،بیمار را از شرکت در فعالیت هایی که موجب تسریع حمله های این آنژین می گردد ، ناتوان می سازد.نیتروگلیریسن،تا حدودی موجب متسع شدن عروق کرونر و بهبود وضع اکسیژن رسانی به قلب می گردد و همچنین اسید لاکتیک را زدوده و از بین میبرد.

احتمالاً تاثیر ترکیبات نیتراته بر روی گردش سطحی خون ، مهمتر است. ترکیبات نیتراته،ماهیچه های صاف را سست نموده و موجب افزایش قطر رگ های سطح خارجی بدن می گردد. این عمل جریان خون سرخرگی را کاهش داده و موجب تجمع خون در سیاهرگها می گردد. نتیجه این است که مراجعت خون به قلب کاهش یافته که این امر نیز موجب کاهش حجم خونی می شود که قلب باید بوسیله ی تپش خود آن را در بدن به گردش در آورد.نتیجه ی همه ی این امور،کاهش انرژی مورد نیاز قلب است.

 بعلاوه ، تخلیه ی همان مقدار خون  موجود در قلب در اثر فشار صورت می گیرد و بدین ترتیب در مصرف انرژی صرفه جویی می گردد و نتیجه و تاثیر کلی ،کاهش اکسیژن مورد نیاز قلب و آوردن آن در حدی که توسط عروق کرونر معیوب ،مقدور است.

در مواردی که شدت آنژین به حدی است که توسط دارو قابل کنترل نیست ،از عمل جراحی عروق کرونر فرعی استفاده می شود.در این عمل جراحی ،سیاهرگهایی از پا جدا کرده و بین سرخرگ آئورت و سرخرگ های کرونر قرار داده می شود. منظور از این عمل جراحی،فرعی نمودن برخی از عروق کرونر است که بوسیله عارضه ی تصلب شرائین مسدود یا تنگ شده اند و نتیجه بوجود آوردن بافتی است که شبکه خونرسانی غنی تر و بزرگتری دارد.

بنابراین بهبود قابل توجه این آنژین در بعضی موارد که امید برگشت بیمار به یک زندگی پربار و سودمند می رود، توسط عمل جراحی انجام پذیر است.

بافت ماهیچه‌ای از سلولهای ماهیچه‌ای تشکیل شده است که برای انقباض تخصیص یافته‌اند. ماهیچه‌ها وسیله حرکت هستند. سلولهای ماهیچه‌ای معمولا طویل بوده و توسط بافت پیوندی به یکدیگر متصلند و ماهیچه‌های بدن را تشکیل می‌دهند. یکی از اختصاصات عمده سلولهای ماهیچه این است که در سیتوپلاسم این سلولها ، رشته‌های منقبض شونده‌ای وجود دارد و انقباض و انبساط آنها موجب انقباض و انبساط سلول ماهیچه‌ای و در نتیجه بافت ماهیچه‌ای می‌شود. بافت ماهیچه‌ای به سه دسته عضله تقسیم بندی می‌شود.

ماهیچه صاف
مسئول حرکات غیر ارادی اندامهای داخل بدن است. این نوع ماهیچه‌ها در اطراف اندامهای داخلی مثل روده ، طحال ، رگهای بزرگ قرار دارند. تحت کنترل اراده نیست و انقباض آن نسبتا به کندی صورت می‌گیرد. ماهیچه صاف از تعدادی سلولهای دوکی شکل طویل ساخته شده است که برخلاف ماهیچه‌های مخطط در زیر میکروسکوپ منظره مخطط ندارند و در دیواره رگهای خونی ، دستگاه گوارشی مانند لوله گوارش و دستگاه تنفسی و قاعده موها و یا مثانه و بسیاری از اندامهای دیگر قرار دارند. سلولهای این بافت تک هسته‌ای هستند.

ماهیچه مخطط
این نوع عضله را به خاطر داشتن نوارهای تیره و روشن (در زیر میکروسکوپ) عضله مخطط ، به علت چسبیده بودن آنها به استخوانها ، عضله اسکلتی و به جهت عملکرد ارادی آنها عضلات ارادی می‌نامند که وظیفه اصلی این نوع عضله شرکت در حرکات بدن می‌باشد. سلولهای عضله مخطط چون از بهم پیوستن تعداد زیادی سلول سازنده عضلانی (میوبلاست) بوجود می‌آیند بسیار بلند می‌باشند و رشته‌های عضلانی نیز نامیده می‌شوند. گروههای سلولهای عضلانی را که از تعدادی سلول موازی هم در هر گروه تشکیل می‌گردد دسته و مجموعه دسته‌ها را باهم عضله می‌نامند. این ماهیچه‌ها ارادی هستند و با یک میکروسکوپ نوری به شکل مخطط دیده می‌شوند.

این ماهیچه‌ها که به استخوانهای بازوها ، رانها و ستون فقرات چسبیده‌اند در حرکات پیچیده و هماهنگ مثل راه رفتن و نشستن دخالت دارند. رشته‌های ماهیچه‌ای در کنار هم قرار می‌گیرند و فواصل بین آنها را بافت پیوندی پر می‌کند. مجموعه‌ای از رشته‌های ماهیچه‌ای در یک پرده پیوندی محکم قرار گرفته و ماهیچه قرمز یا اسکلتی را بوجود می‌آورد. دنباله‌های مخصوصی به نام زردپی ماهیچه قرمز را به استخوانها متصل می‌کند. ماهیچه‌های اسکلتی به شکلهای گوناگون مانند دوکی ، پهن ، نواری و حلقوی وجود دارند.

عملکرد ماهیچه مخطط
ماهیچه مخطط دارای سلولهایی به شکل استوانه و بسیار بزرگ به طول 1 تا 40 میلیمتر به پهنای 10 تا 50 میکرومتر است. هر سلول یک میوفیبر خوانده می‌شود واجد تعدادی زیادی رشته به نام میوفیبریل است. میوفیبریل از دو نوع رشته تشکیل شده است، رشته‌های ضخیم که از میوزین و رشته‌های نازک که از اکتین بوجود آمده‌اند. هر میوفیبریل از واحدهای تکراری سارکومر تشکیل شده است که هر سارکومر در حال استراحت حدود 2 میکرومتر درازا دارد. مجموعه سارکومرها در هر میوفیبریل به شکل نوارهای تیره و روشن متناوب دیده می‌شوند هر نوار روشن توسط نوار تیره باریکی به نام صفه Z به دو نیم تقسیم می‌شود. در حقیقت فاصله بین دو صفحه Z همان سارکومر است.

در نوارهای روشن رشته‌های اکتین وجود دارند و در نوارهای تیره رشته‌های اکتین و میوزین کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. در نوارهای تیره رشته‌های اکتین و میوزین به صورت متصل قرار گرفته‌اند و این اتصال از طریق سر میوزین صورت می‌گیرد. انرژی لازم برای انقباض ماهیچه از هیدرولیز ATP و با فعالیت ATP آزی سر میوزین تامین می‌گردد. هنگام انقباض سارکومرها کوتاه می‌شوند که این امر ماحصل در هم فرو رفتن رشته‌های میوزین و گذشتن آنها از کنار یکدیگر است. اندازه نوار تیره در این حالت ثابت می‌ماند در حالیکه نوار روشن کوتاه می‌شود.

انقباض ماهیچه
انقباض ماهیچه تحت تاثیر تحریکات عصبی صورت می‌گیرد. آزاد شدن یون کلسیم از شبکه سارکوپلاسمی باعث شروع انقباض می‌شود. شبکه ساکوپلاسمی شبکه‌ای از غشاهای صاف است که میوفیبریلها را احاطه می‌کند. این شبکه مخزن یونهای کلسیم است. شبکه‌های سارکوپلاسمی شبیه به شبکه آندوپلاسمی است. با این تفاوت که در غشای سارکوپلاسمی پروتئین خاصی وجود دارد که کلسیم به آن متصل می‌شود تحریکات عصبی باعث تغییراتی در غشای پلاسمایی سلولهای ماهیچه‌ای می‌شود.

این تحریکات طی مراحلی بر شبکه سارکوپلاسمی تاثیر می‌گذارد که نتیجه آن باز شدن مجرای کلسیم موجود در شبکه سارکوپلاسمی و رها شدن یونهای کلسیم به درون سیتوزول است. افزایش ATP آز در سرهای میوزین و انقباض ماهیچه می‌گردد. وقتی تحریک عصبی قطع می‌شود فعالیت ATP آزی پمپ کلسیم در غشای سارکوپلاسمی، یونهای کلسیم را به داخل شبکه سارکوپلاسمی هدایت می‌کند و غلظت آن را در سیتوزول کاهش می‌دهد. نتیجه این فرآیند توقف فرآیند انقباض است.

بافت ماهیچه‌ای قلبی
سلولهای تشکیل دهنده عضله قلب مشابه سلولهای ماهیچه مخطط بوده ولی تفاوتهای عمده‌ای با سلولهای عضله مخطط دارند که این تفاوتها به شرح زیر است. سلولهای ماهیچه قلبی بسیار کوچکتر از سلولهای ماهیچه مخطط است. سلولهای عضله قلبی یک یا دو هسته‌ای هستند که هسته درشت آنها در مرکز سلول قرار دارد. مکانیسم انقباض در ماهیچه قلبی همانند ماهیچه مخطط است. سلولهای عضله قلبی غیر قابل تقسیم هستند و سلولهای آسیب دیده قلبی توسط بافت همبند جایگزین می‌شوند و به همین دلیل آسیبهای وسیع غیر قابل جبران می‌باشد.

سیستم هدایت قلب
عضله قلب بدون نیاز به تحریک عصبی به طور خودکار منقبض می‌شود و این امر ناشی از عملکرد سلولهای تخصص یافته‌ای است که از تغییر سلولهای عضلانی حاصل می‌شوند و کار آنها تولید تحریک برای ضربانات قلبی و هدایت این تحریکات به قسمتهای مختلف قلب برای هماهنگی انقباض دهلیزها و بطنها می‌باشد. این سلولهای تخصص یافته ساختمانهایی را بوجود می‌آورند که در مجموع سیستم هدایتی قلب را تشکیل می‌دهند.

صبر زرد(آلوئه ورا)

صبر زرد(شاخ بزی) گیاهی است علفی و چند ساله با برگ‌های ضخیم، گوشتی و دراز. حاشیه‌ برگ‌های آن کمی پیچ و خم‌دار و دارای تیغ است. گل‌های آن‌ به‌صورت خوشه‌ای زیبا در انتهای محور ساقه گل‌دار و به رنگ سبز مایل به زرد قرار دارند.
قسمت مورد استفاده صبر زرد، شیرابه به دست آمده از برگ‌های گیاه است که امکان دارد به صورت تازه غلیظ(خمیری) و یا خشک شده با رنگ‌های متفاوت زرد، زرد مایل به سبز، قهوه‌ای و یا قرمز مایل به سیاه باشد.
در سال‌های اخیر کشت صبر زرد، گونه ی Vera در ایران معمول گشته است. گرچه این گیاه با نقاط گرم و مرطوب سازگاری خوبی دارد، ولی در نقاط مختلف ایران کشت می‌شود.
 

تاریخچه

نقاشی‌هایی از صبر زرد، بر روی کنده‌کاری‌های دیوارهای معابد مصری دیده شده است. این معابد در هزاره چهارم قبل از میلاد بنا شده است. صبر زرد را که “گیاه جاودانگی” نام گرفته بود، به هنگام خاک سپاری، برای فراعنه هدیه می‌آوردند.
کتاب “The Egyptian Book of Remedies” (‌‌1500 سال قبل از میلاد مسیح) از کاربرد صبر زرد در درمان عفونت‌ها، معالجه پوست و تهیه داروهای ملین سخن گفته است. “دیسکورید”(فیزیک‌دان یونانی)، در سال 74 پس از میلاد، صبر زرد را جهت التیام زخم، جلوگیری از ریزش مو ، درمان زخم‌های دستگاه تناسلی، و معالجه همورئید، مفید دانست.
بازرگانان عرب، در قرن ششم بعد از میلاد، این گیاه را به آسیا آوردند، و اسپانیایی‌ها آن را در قرن شانزدهم، از منطقه مدیترانه به برّ جدید (World New) بردند. در عصر جدید (1930) مصرف کلینیکی صبر زرد به منظور درمان التهاب پوست ناشی از اشعه ایکس آغاز شد.

ترکیبات مهم

گیاه، حاوی مشتقات هیدروکسی آنتراسن از جمله آلوئین‌های A2وB  به میزان 40- 25درصد کل ترکیبات و مشتقات کرومون از جمله آلوئه رزینA، B2وC است.
ترکیبات مهم دیگر آلوئه شامل قندها از جمله: گلوکز، مانوز و سلولز، آنزیم‌ها از جمله: اکسیداز، آمیلاز و کاتالاز، همچنین ویتامین‌هایی نظیر: B1، B2، B6، C، E و اسید فولیک و مواد معدنی مانند: کلیسم، سدیم، منیزیم، روی، مس و کروم می‌باشند.

اثرات مهم

خاصیت اصلی صبر زرد، به عنوان یک مسهل قوی بوده و دارای خواص دیگری از جمله ضد ورم، ضد میکروب، التیام زخم‌ها، ضد آفتاب و ضد سوختگی می‌باشد.
ژل الوئه اثرات خوب و مفیدی بر روی سوختگی‌های معمولی، سوختگی‌های حاصل از اشعه، زخم‌ها و صدمات دیگر پوست دارد.
یکی از فرآورده‌های آلوئه، کرم‌های ‌هیدرو فیلیک تهیه شده از 5/0 درصد ژل آلوئه می‌باشد که در درمان پسوریازیس بسیار خوب است. همچنین ژل خوراکی آن برای زخم معده ، افراد مبتلا به ایدز و مبتلایان به آسم( مدت شش ماه) مصرف می شود.
تحقیقات اخیر، اثرات مثبت آن را در بیماران مبتلا به دیابت نشان داده است و آزمایش‌های انجام یافته بر روی موش‌ها اثرات مذکور را تایید کرده است. اثرات دیگر آلوئه شامل اثرات ضد سرطان و اسپرم‌کش آن است.
در سال‌های اخیر، ژل آلوئه به طور وسیع در محصولات آرایشی، بهداشتی و به خصوص در کشور آمریکا مصرف می‌شود. این ژل دارای خواص ضد ورم و ضد میکروبی است و مرطوب کننده مناسبی نیز محسوب می‌شود. صنایع غذایی آمریکا در محصولات خود از ژل آلوئه به عنوان ماده‌ای موثر در تناسب اندام و سلامتی بدن استفاده می‌کنند.

طریقه و مقدار مصرف

محصولات مختلف آلوئه به شکل قرص و کپسول به همراه بعضی گیاهان دیگر از جمله بلادون ،توسط کارخانه‌های داروسازی عرضه شده‌اند.
میزان عادی مصرف 2/0– 1/0گرم آلوئه و یا 1/0-05/0گرم عصاره آلوئه برای چند شب متوالی می‌باشد.

استفاده مستقیم از ژل گیاه

برای استفاده مستقیم از ژل آلوئه، می‌توان برگ‌های گیاه را قطع کرد. در محل قطع شده، ژل بی‌رنگی نمایان می شود که با فشردن برگ گوشتی گیاه، ژل بیرون می‌زند. می‌توان از این ژل به‌طور مستقیم جهت مرطوب کردن پوست، آفتاب سوختگی، زخم سوختگی‌های معمولی و نرم کردن اگزمای زیر چشم استفاده کرد.
ژل به مرور زمان در معرض هوا تغییر رنگ داده و در نهایت به رنگ قرمز تیره(مایل به سیاه) در می‌آید.

عوارض جانبی

مصرف بیش از حد ژل(مصرف روزانه یک گرم به مدت طولانی) ممکن است باعث عدم تعادل آب و الکترولیت‌‌های بدن، سقط جنین، زایمان زودرس، اسهال خونی و ضایعات کلیه شود. همچنین مصرف مقادیر بسیار زیاد آن ممکن است منجر به مرگ شود.

موارد منع مصرف

نباید از ژل در زمان تهوع، استفراغ ، دردهای شکمی، خونریزی مقعد و ضعف شدید استفاده کرد.
در زمان بارداری به غیر از دستور پزشک، مصرف آن ممنوع است.

احتیاط

- برای مصرف بیش از دو هفته آن، باید با پزشک مشورت کرد.
- در صورت تاثیر نکردن تا24 ساعت پس از مصرف، ممکن است مشکلات جدی وجود داشته باشد که باید به پزشک مراجعه کرد.
- چون تأثیر ترکیبات آلوئه در کودکان مشخص نیست، بنابراین در این گونه موارد باید با پزشک مشورت کرد.
- بهتر است از فرآورده‌های صنعتی آلوئه، برای سنین بالای ده سال و حداکثر به مدت دو هفته استفاده شود. مقدار مصرف عصاره آلوئه در سنین مختلف17/0-04/0 گرم است که این میزان معادل 30- 10 میلی‌گرم هیدروکسی آنتراکینون در روز است.

مهم‌ترین اثرات گزارش شده صبر زرد

ضد آلرژی ، ضد سرطان، ضد میکروب، ضد قارچ، ضد ویروس، ضد آفتاب سوختگی، کاهش دهنده قند خون، مسهل، ضد کرم، ضد ورم، مرطوب کننده و نرم کننده، قاعده‌آور، ملین، مقوی معده و کبد.

نکات قابل توجه

- بیش از 300 گونه آلوئه وجود دارد که مهم‌ترین آنها از نظر استفاده دارویی، آرایشی و بهداشتی، الوئه ورا (Aloe Vera) می‌باشد.
- منبع جغرافیایی دقیق آلوئه معلوم نیست، ولی به احتمال زیاد مربوط به مصر یا خاورمیانه می‌باشد.
- محصولات مختلف آلوئه که به بازار ارائه شده‌اند شامل:
?- ژل آلوئه: محصول طبیعی(بدون تغییر غلظت ژل) از برگ‌هاست.
?- کنسانتره‌آلوئه: ژل آلوئه است که آب آن را خارج کرده‌اند.
?- عصاره آلوئه: حاوی دست کم 50درصد ژل آلوئه است.
?- لاتکس آلوئه: مایع تلخ زرد رنگی که از پوست لوله‌ای پرسیکل به دست می‌آید و حاوی آلوئین است.
- در نقاط مختلف جهان از گونه‌های دیگر صبر زرد مانند AB و AC استفاده‌های مشابهی با گونه Aloe Vera به عمل می‌آید. این گیاهان نیز با نام عمومی «Aloe» مشهور می‌باشند.
دکتر محمدحسین صالحی سورمقی- دکترای تخصصی فارماکوگنوزی
استاد دانشکده داروسازی تهران
نام‌های فارسی: صبر زرد- شاخ‌بزی
نام‌های علمی: Aloe capenis, Aloe barbadensis, Aloe Vera
نام عمومی: Cape aloe
نام عربی: ‌الصبر (Alsaber)
نام آلمانی: Aloe
نام‌های مترادف: Aloe Vulgaris, Aloe perfoliata
خانواده: Liliaceae (خانواده کلشیک)
نام انگلیسی: Aloe
نام فرانسوی: Aloes

خواص دارویی عسل

از گذشته تا کنون از عسل  در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده شده است. مهمترین خاصیت عسل ، ضد میکروب بودن آن است. در حالی که عسل یک ماده کاملاً خوراکی است و بایستی محیط خوبی برای پرورش میکروب ها باشد ، ولیکن میکروب ها در معرض عسل نابود شده و اجساد آنها نیز به مرور از بین می رود. زیرا عسل حاوی آنتی بیوتیک و آنزیم دیاستاز است . در گذشته از این خاصیت عسل  برای از بین بردن پینه های دست و پا سود می جستند.

عسل حاوی آنتی اکسیدان است، از این رو مصرف آن برای سلامت قلب و عروق مفید است. عسل به سلامت پوست کمک می کند و ضد پیری است.

در قدیم هر دارویی را با عسل  مخلوط می کردند، زیرا خاصیت بهبود بخشی داروها را چند برابر می کرده و امروزه هم از عسل در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می کنند.

• از عسل در فرآورده های ضد سرفه  بطور مستقیم و غیرمستقیم استفاده می شود . مزه مزه و غرغره شربت عسل برای برطرف کردن زخم های دهان و ورم گلو  بسیار سودمند است. عسل ضد آسم است.

• عسل با اینکه بسیار شیرین است، برای دندان ها  و لثه مضر نیست، بلکه لثه ها را سالم می سازد و دندان ها را سفید می کند.

• دستگاه گوارش را پاک می سازد و ضد اسهال است. در تحقیقات ثابت شده اثر بسیار مفیدی برعفونت های معده با هلیکو باکتر پیلوری دارد. از این رو ضد زخم معده  و دستگاه گوارش است.

• عسل در درمان آب مروارید ( کاتاراکت ) مفید است.

• عسل بادشکن است و برای معالجه قولنج روده تجویز می شود و در مسمومیت های غذایی، دستگاه گوارش را پاک می سازد.

• دوست کبد و پادزهر است، پس در بیماری های کبدی مصرف آن مفید است .سکنجبینی که با عسل تهیه می شود، صفرابری اعلاست.

• سنگ های کلیه  و مثانه را از بین می برد. برای این منظور عسل را با کندر باید مصرف کرد.

• عسل خواب آور است و به مبتلایان به بیماری کم خوابی  توصیه می شود که قبل از خواب چند قاشق مرباخوری عسل میل کنند.

• برای رفع کم اشتهایی  مفید است و کلاً جریان خون را در بدن بهبود می بخشد. از این رو به رشد عضلات کمک می کند، پس برای بچه های کم اشتها  و افراد ورزشکار  بسیار مفید است.

• عسل گرفتگی مویرگ ها را باز می کند و برای عروق بسیار مفید است. پس سالمندان  اگر هر روز شربت عسل و لیموی  تازه بنوشند، عمر طولانی تری خواهند داشت.

• حتی موم عسل نیز خواص زیادی دارد و ماسک آن برای صورت، چین و چروک و فرورفتگی های پوست را می پوشاند و پوست را لطیف می کند.

بررسی مقالات سال های ???? تا ???? نشان می دهد حداقل ?? تحقیق راجع به اثرات ضد زخم عسل انجام شده که نتایج آنها مثبت بوده است. عسل به عنوان التیام دهنده زخم و نگهدارنده پوست مورد تأیید قرار گرفته است. همچنین ?? مورد دیگر نشان داده ، عسل دارای اثرات ضد خونریزی با موفقیت ?? درصد بوده که این عمل به همراه اثرات ضد میکروب نیز بوده است.

خاصیت ضد میکروبی در عسل با PH حدود ?/? تا ? به هیدروژن پراکسید(H2O2) مرتبط بوده که از تغییرات آنزیمی گلوکز به گلوکونیک اسید حاصل می شود. به هرحال اثرضد میکروبی عسل پس از گرم شدن یا در معرض آفتاب قرار گرفتن کاهش می یابد.

عسل های تولیدشده از جنگل و کوه های اروپایی مرکزی بیشتر از درختان کاج(PINUSSPP) و عسل های حاصل از MANUKA در نیوزلند از گیاه LEPTESPERMUM SCOPARIUM دارای خاصیت بسیار قوی ضد میکروبی است و بروی برخی میکروب ها از جمله استافیوکوک اورئوس و اپیدرمیس و استرپتوکوکوس پیوژنز و آنتروباکتریاسه اثرات خوبی دارد. عسلی که در نیوزیلند و استرالیا از گیاه مذکور حاصل می شود در جهان منحصر به فرد بوده و به آن عسل UNIQUE MANUKA FACTOR)) می گویند.

سم شناسی : عسل ماده ای کاملاً خوراکی است ، ولی در موارد استثنایی ممکن است به اسپورعامل بوتولیسم آلوده باشد که ایجاد سم کرده و مسمومیت زاست ، به همین دلیل مصرف آن برای کودکان زیر یک سال ممنوع است. همچنین بعضی افرد ممکن است نسبت به دانه های گرده موجود درعسل حساسیت داشته باشند.

ممکن است بعضی از زنبورها به گل خرزهره و چند گل سمی دیگر عادت کنند و محصول سمی تهیه نمایند که البته این کار به ندرت اتفاق می افتد.

به هر حال از مصرف این ماده بسیار مفید غافل نشوید و از فواید زیاد آن سود بجویید.

منابع :

– زبان خوراکی ها

– ماهنامه دنیای تغذیه

– ماهنامه سلامتی و تغذیه

میتوکندری، در یاخته (سلول)، نوعی دستگاه انتقال انرژی است که موجب می‌شوند انرژی شیمیایی موجود در مواد غذایی با عمل فسفوریلاسیون اکسیداتیو، به صورت پیوندهای پرانرژی فسفات (ATP) ذخیره شود. این اندامک در تمام یاخته‌های دارای تنفس هوازی به جز در باکتری‌ها که آنزیم‌های تنفسی آنها در غشای سیتوپلاسمی جایگزین شده‌اند وجود دارد.

نام «میتوکُندری» ترکیبی است از دو واژه یونانی Mito به معنای رشته و chondrion به معنی دانه. چون این اندامک اغلب رشته‌ای یا به صورت دانه‌های کوچک در سیتوپلاسم همه سلولهای یوکاریوتی وجود دارد.

 تاریخچه

اولین بررسی‌های انجام شده بر روی میتوکندری‌ها، در سال ???? به‌وسیله آلتمن صورت گرفت که آنها را بیوپلاست یا جایگاه‌های زنده نامید. و نظر داد که بین واکنشهای اکسایش و کاهش سلول و میتوکندری وابستگی وجود دارد. در سال (????) بتدا با بررسیهای بیشتر آنها را میتوکندری نامید و در ????، میکائیلیس به کمک معرف رنگی سبز ژانوس میتوکندری را در سلولهای زنده مشاهده کرد. واربورگ در سال ???? آنزیمهای تنفسی را در این اندامک نشان داد. سرانجام برای اولین بار، در سال ????، بنسلی و هر، توانستند آنها را از سلولهای کبدی جدا کرده و بعد آن بررسیهای بیشتر و عملی‌تر روی آن صورت گرفت.

 شکل و اندازه میتوکندری و تغییرات آنها

اندامک‌های درون یاخته جانوران : (?) هستک (?) هسته (?) ریبوزوم (رناتن) (?) وزیکول (?) شبکه آندوپلاسمی خشن (?) دستگاه گلژی (?) سیتواسکلتون (?) شبکه آندوپلاسمیک نرم (?) میتوکندری (??) کریچه (واکوئل) (??) سیتوپلاسم (میان‌یاخته) (??) لیزوزوم (کافنده‌تن) (??) میانک (سنتریول)

شکل میتوکندریها متغیر اما اغلب رشته‌ای یا دانه‌ای می‌باشند. میتوکندریها در برخی مراحل عمل خود می‌توانند به شکلهای دیگری درآیند. مثلا، یک میتوکندری طویل ممکن است در یک انتهای خود متورم شده و به صورتی شبیه گرز درآید. (مثلاً در سلولهای کبدی چند ساعت بعد ورود غذا) یا ممکن است میان تهی شده و شکلی شبیه راکت تنیس به خود بگیرد. گاهی میتوکندریها حفره مانند شده و دارای بخش مرکزی روشنی می‌شود. اما بعد از مدتی، تمام این تغییرات به حالت اول برمی‌گردد.

اندازه
اندازه میتوکندریها نیز متغیر است و در بیشتر سلولها ضخامت آنها ??µm و طول تا ?µm می‌رسد. اما متناسب با شرایط محیطی و نیز مرحله عمل سلول، فرق خواهد کرد. در سلولهایی که هم نوع هستند یا دارای عمل مشترک می‌باشند دارای اندازه ثابت می‌باشند.

 ساختمان میتوکندری

غشای خارجی حدود ?? - ?? آنگستروم ضخامت دارد و از نوع غشاهای زیستی با ساختمان سه لایه‌ای می‌باشد. این غشا صاف و فاقد چین خوردگی است و هیچ ریبوزومی به آن نچسبیده، گاهی توسط شبکه آندوپلاسمی احاطه می‌شود اما هیچگاه پیوستگی بین این دو دیده نشده‌است.

اطاق خارجی زیر غشای خارجی، فضایی در حدود ???- ??? آنگستروم وجود دارد که به آن اطاق خارجی گفته می‌شود. که شامل دو بخش است: فضای بین دو غشا و فضای درون تاجها یا کریستاها یا کرتها. اما در برخی جاها غشای داخلی و خارجی بهم چسبیده و اندازه این فضا تقریباً صفر می‌شود. در این مناطق در مجاورت دو غشا، تراکمی از ریبوزوم‌های سیتوپلاسمی دیده می‌شود. به خاطر همین در نظر گرفته شده که این مناطق، محل عبور پروتئینهای مورد نیاز از سیتوزول به میتوکندری می‌باشند. در این اطاق، ترکیباتی مثل آب، نمکهای کانی و یونها، پروتئینها، قندها، و چربیها SO?، O?، ATP و ADP وجود دارند. مقدار آب، بر اندازه کریستاها و در نتیجه بر ساخت ATP تأثیر گذار است.

غشای داخلی ضخامتش مثل غشای خارجی است اما ترکیب شیمیای آن فرق می‌کند. دارای چین‌خوردگیهای فراوانی است که به چینها، تاج یا کریستا گفته می‌شود. این چینها برخلاف سلولهای گیاهی، در سلولهای جانوری منظم قرار گرفته‌اند.

اطاق داخلی فضای درونی میتوکندری که به‌وسیله غشای داخلی دربرگرفته شده، اطاق داخلی گویند. که از ماده زمینه‌ای با بستره دربر گرفته شده‌است که ترکیب و ویژگیهای کلی آن، شبیه سیتوزول می‌باشد و دارای آنزیمهای خاص و ریبوزوم خاص خود (??S شبیه سلولهای پروکاریوتی) می‌باشد. تعداد DNA، بر حسب نوع و سن سلول فرق می‌کند و مثل پروکاریوتها، دارای سیتوزین و گوانین زیادی است در نتیجه در مقابل گرما مقاوم می‌باشد.

 ژنوم میتوکندری

بررسیها نشان می‌دهد که DNA سازی در میتوکندری صورت می‌گیرد. طبق این بررسی به وجود DNA در میتوکندری پی می‌بریم. علاوه بر همانند سازی RNA و DNA سازی، پروتئین سازی هم در میتوکندری صورت می‌گیرد. این فراینده توسط آنزیمها و ملکولهای خاص خود اندامک صورت می‌گیرد. DNA میتوکندری اغلب موجودات حلقوی است. جایگاه DNA در ماده زمینه میتوکندری و بعضی مواقع چسبیده به غشای داخلی میتوکندری است. ژنوم میتوکندری سلولهای اغلب جانوران از ?? - ?? هزار جفت نوکلئوتید تشکیل یافته‌است و ژنوم میتوکندری در پستانداران حدود ??? برابر کوچک‌تر از ژنوم هسته‌ای است.

محصولاتی که توسط DNA میتوکندری رمز می‌شوند شامل RNAهای ریبوزومی میتوکندری tRNA‌ها و برخی از پروتئینهای مسیر تنفس می‌باشد. بعضی از پروتئینهای میتوکندری نیز در هسته رمز می‌شوند و پس از ساخته شدن در سیتوزول وارد اندامک می‌شوند. مثال مفروض از صفتی که توسط ژنوم میتوکندری تعیین می‌شود، جهت پیچش صدف در حلزون است که از وراثت سیتوپلاسمی تبعیت می‌کند. در حقیقت این صفات توسط ژنوم میتوکندری که همراه میتوکندری‌های موجود در سیتوپلاسم وارد سلول تخم می‌شوند، انتقال می‌یابد و توارث به صورت تک والدی در اکثر آنها می‌باشد.

 نقش زیستی میتوکندری

• تنفس هوازی سلولها

تمام مواد انرژی‌زا، ضمن تغییرات متابولیکی درون سیتوپلاسمی با واسطه ناقلین اختصاصی به بستره میتوکندری می‌رسد. گلوکز بعد از تبدیل به استیل کو آنزیم A طی گلیکولیز به میتوکندری وارد می‌شود تا در چرخه کربس استفاده شود و اسیدهای چرب به‌وسیله کارنی تین به داخل میتوکندری حمل شده که اینها هم سرانجام به استیل کو آنزیم A تبدیل می‌شوند. اسیدهای آمینه بعد از ورود به بستره به استیل کو آنزیم A تبدیل می‌شوند.

با انجام هر چرخه کربس که با استفاده از یک استیل کوآنزیم A در بستره میتوکندری آغاز می‌شود، علاوه بر CO? و H?O سه مولکول نیکوتین آمید آدنین دی نوکلئوتید و یک مولکول FADH? و یک مولکول GTP تولید می‌شود. این ناقلین انرژی در زنجیره انتقال الکترون استفاده شده و موجب تولید ATP می‌شوند.

• سنتز اسیدهای چرب

یکی از راه‌های تولید اسید چرب، سیستم میتوکندریایی می‌باشد که عکس اکسیداسیون یا تجزیه آنها می‌باشد.

• دخالت میتوکندری در گوارش چربیها

در هنگام گرسنگی، میتوکندریها به طرف ذرات چربی حرکت کرده و روی ذرات چرب خم شده و آنزیمهای میتوکندریایی شروع به هضم چربی و آزادسازی انرژی می‌کنند.

• ذخیره و تجمع مواد در میتوکندریها

میتوکندریها می‌توانند در اطاق داخلی خود مواد مختلف را انباشته کنند که این مواد عبارت‌اند از: ترکیبات آهن‌دار، چربیها، پروتئینها، کاتیونها و آب. در اثر ذخیره این مواد، میتوکندریها اغلب به حالت یک غشایی و شبیه باکتریهای کوچک دیده می‌شوند و به تدریج، کریستاها محو می‌شوند اما بعد از حذف این مواد، دوباره همه به حالت اول برمی‌گردد.

• محل میتوکندریها در سلول

اغلب در اطراف هسته دیده می‌شوند اما در شرایط مرضی در حواشی سیتوپلاسم ظاهر می‌شوند. این پراکنش، تحت تأثیر مقدار گلیکوژن و اسید چرب می‌تواند قرار بگیرد. در طول میتوز میتوکندریها در مجاورت دوک جمع می‌شوند و وقتی تقسیم پایان می‌یابد، در دو سلول دختر، پراکنش تقریباً یکسانی پیدا می‌کند. پراکنش میتوکندریها را می‌توان بر حسب عمل آنها از نظر تامین انرژی، مطرح کرد که میتوکندریها در داخل سلولها جابجا شده و خود را به جایی که نیاز به ATP بیشتر است می‌رسانند.

• تعداد میتوکندریها در سلول

تشخیص ارزش میتوکندریایی یک سلول دشوار است. اما اغلب بر حسب نوع سلول مرحله عمل سلول متفاوت می‌باشد. در یک سلول معمولی کبد بیشترین تعداد و در حدود ???? تا ???? عدد وجود دارد که در اثر تحلیل رفتن سلول و نیز سرطانی شدن آن کاهش می‌یابد. و در مقابل، تعداد میتوکندری در بافت لنفی، خیلی کمتر است. در سلولهای گیاهی، کمتر از جانوری می‌باشد چون بسیاری از اعمال میتوکندریها، به‌وسیله کلروپلاست انجام می‌شود.

 منشا میتوکندری

دو نظریه بیان شده‌است: یکی اینکه میتوکندریها ممکن است از قالبهای ساده‌تری ساخته شوند (تشکیل Denovo) و دیگر اینکه میتوکندریهای جدید از تقسیم میتوکندریهای قبلی بوجود می‌آیند. به این صورت که تعداد آنها، در طول میتوز و نیز در اینترفاز افزایش یافته و بعد بین دو سلول دختر، پراکنش می‌یابند.

• خاستگاه پروکاریوتی میتوکندری

فرضیه‌ای در این صدد مطرح شده‌است که: در گذشته بسیار دو ر، جو زمین فاقد اکسیژن بوده و جاندارانی که در آن زمان می‌زیسته‌اند بی‌هوازی بودند. با گذشت زمان و ضمن واکنشهای شیمیایی، جو زمین دارای اکسیژن شده و به تدریج جانداران آن زمان و بویژه پروکاریوتها به علت ساختمان ساده خود، هوازی شده‌اند. بعدها این پروکاریوتها هوازی شده، توسط سلولهای یوکاریوتی بلعیده شدند و از این همزیستی سلولهای یوکاریوتی هوازی ایجاد شدند. پس اجداد میتوکندری براساس این فرضیه، باکتریهای اولیه می‌باشند.

 منبع

دانشنامه رشد.

پاسخ پرسش یکی از دانش آموزان:

مطالعه بخش های خارجی چشم گاو 

شناسایی چشم راست وچپ گاو:اگر چشمی را که در دست دارید. دارای غده اشکی وبافت های چربی باشد تشخیص چپ وراست بودن آن را براحتی صورت می گیرد زیرا:

الف:غده اشکی همواره در بالا ومتمایل به سمت خارج چشم است

ب:بقایای پلک سوم به صورت پرده نسبتاً بزرگی به سمت داخل وکمی متمایل به پایین قرار گرفته است

ج:در قرنیه چشم گاو که تخم مرغی شکل است همواره جهتی که دارای زاویه کمتر است به سمت خارج وجهت دیگر که دارای زاویه بزرگتری است به سمت داخل قرار دارد .

شکل چشم راست گاو:

 حال اگر کلیه ضمایم خارجی چشم مانند غدد اشکی، باقیمانده پلک سوم ، بافت چربی وماهیچه های حرکت دهنده کره چشم کاملاً از روی آن پاک شده باشند می توان چشم چپ یا راست را به طریق زیر تشخیص داد: 

الف: عصب بینایی همیشه از پایین قطر جلویی – عقبی چشم خارج می شود.بنابراین اگر قطر کره چشم در بالای عصب بینایی باشد چشم در حالت معمولی قرار دارد.

ب: در قرنیه چشم گاو همیشه جهتی که زاویه کوچکتردارد به سمت خارج وجهتی که زاویه بزرگتر دارد به سمت داخل(بطرف بینی)است

منبع:

     کتاب آزمایشگاه زیست شناسی دکتر حسین فتوحی

اصلاحات کتب درسی زیست شناسی متوسطه

<** ادامه مطلب... *         

فعالیت صفحه 159

نمودار اول: سرعت رشد بسیار زیاد است و قاعده هرم پهن و افراد کم سن و سال زیاد می باشند، ولی سرعت مرگ و میر نیز بالا است با این وجود آهنگ رشد جمعیت بالا است این نمودار مربوط به کشورهای در حال توسعه است.

نمودار دوم: آهنگ رشد مثبت است و میزان تولد و مرگ و میر نسبت به جمعیت اول کم شده است هرم سنی تعادلی است یعنی بین های مختلف تعادل وجود دارد این نمودار مربوط به جمعیت تعادلی است.

نمودار سوم: آهنگ رشد نزذیک صفر است ولی سرعت تولد و مرگ و میر کاهش یافته است این نمودار مربوط به جمعیت ثابت است.

نمودار چهارم: آهنگ رشد منفی است به طوری که میزان مرگ و میر بیشتر از میزان تولد است و این ناشی از کاهش تولد می باشد نه افزایش مرگ و میر، پس سن بالاها زیاد و سن پایین ها کم هستند این نمودار که کاهشی نامیده می شود مربوط به جمعیت درحال کاهش است (رشد جمعیت منفی)

فعالیت صفحه 167

 

1. جمعیت قرقاول از جمعیت های تعادلی است در ابتدا رشدسریع جمعیت تا زیر گنجایش محیط یعنی حدود 1700 ادامه دارد و با رسیدن به حدود 1700 رشد جمعیت نوسان کمی پیدا می کند
   (حدود 1500)

 

 

2. پس از اتش سوزی به دلیل خالی شدن محیط ابتداجمعیت های گیاهی فرصت طلب رشد می کنند ولی در نهایت جمعیت گیاهی تعادلی جایگزین می شود.

 

 

3. در سال 1400این افراد 29 سال سن دارند با توجه به ازدیاد آنها مسئله بیکاری و همچنین مشکل ازدواج و مسکن زیاد خواهد بود با فرض اینکه روند ازدواج مانند سالهای پیشین باشد موج تولد نوزاد زیاد
   خواهد بود.

 

فعالیت صفحه167

1. 1. تا ارتفاع 5 متر را برای شکار انتخاب می کند و گونه جدید ارتفاع 5 تا 11 متر را انتخاب می کند.

    

    

   2. معرف کنام بنیادی است.

    

    

   تفکر نقادانه صفحه 173

    

   1. چون گونه 1 و 2 نیاز غذایی مشترک داشتند و گونه 1 توانایی بالاتری برای استفاده غذا داشت پس گونه 2 را حذف کرد اما گونه 1 با 3 نیاز مشترک نداشتند بنابراین اگر گونه 1 نباشد گونه 2 از نیاز های گونه 1 استفاده کرده و بنابراین با گونه 3 رقابت ندارد پس پیش بینی می شود گونه 2 و 3 در کنار هم
      زندگی کنند.

    

    

   2. زیرا جانوران بومی راهبرد های موثر برای حفظ خود در برابر صیادان جدید وارد شده (گربه،سگ و.....) نداشتند پس به راحتی شکار می شود.

    

    

   تفسیر کنید صفحه 181

   بلی احتمالا حضور افراد غذا دهنده و وضعیت صدای آن افراد پس از مدتی به محرک شرطی تبدیل می شود.

    

   تفسیر کنید صفحه 185

   اگر چه رفتار کودکان پایه و اساس ژنتیکی دارد ، ولی نقش محیط را در شکل گیری رفتارکودکان نمی توان انکارکرد با توجه به این مطلب مشابهت رفتار کودکان با والدین علاوه بر نقش ژنی ، حاصل حضور کودک درمحیط خانواده است. مثال پرورش دوقلو های همسان در دو محیط متفاوت شخصیت آنها را متفاوت می کند.

    

   فعالیت صفحه 186

   1.  

       

      1. شناسایی جفت و جنس مخالف توسط فرومون که در حشرات دیده می شود.

       

       

      2. شناسایی جفت و جنس مخالف توسط فرکانس اختصاصی نور در کرم شب تاب

       

       

      3. شناسایی جفت از طریق صدای جنس مخالف در قورباغه

       

       

      4. تعیین قلمرو توسط پستاندان از طریق نشانه گذاری توسط ادرار و مواد ترشحی خود

       

    

   فعالیت صفحه 196

    

   1. گرفتن و به دام انداختن پرنده ها و قیچی کردن دم آنها ممکن است بر رفتار پرنده های نر تاثیر گذاشته باشد. این محقق باید آزمایش هایی را طراحی کند که در آنها شاهد پرندگان نری باشد که به دام افتاده اند اما دم آنها را قیچی نکرده اند ویا اینکه بعد از قیچی کردن دوباره سر جای خود چسبانده اند ، یا اینکه دم بعضی از پرنده های نر را به طور مصنوعی افزایش دهند ، یا رنگ آنها را تغییر داده وعکس العمل ماده را مشاهده کند.

    

    

    

    

   ---

   1-رفتار یادگیری الف ) حل مسئله

    

   ب)شرطی شدن

   (نیاز به محرک دارد)

    

   رفتار الف ) الگوی عمل ثابت

    

   ---

   2- رفتار غریزی

    

   ب) انتخاب جنسی

   (نیاز به محرک دارد)

    

   3- رفتار غریزی و یادگیری : نقش پذیری

    

   ?

    

    

   فعالیت صفحه 215

   1- عوامل محیطی اثرات مستقیمی بر میزان فتوسنتز دارند بنابراین هر عاملی طبیعی که مقدارش از حد متعارف کمتر باشد می تواند برای عامل دیگر که بر فتوسنتز موثر است محدود کننده باشد با توجه به اینکه اغلب گیاهان آپارتمانی از انواع سایه پسند هستند و در شدت نور بالا ،میزان فتوسنتز آنها کاهش می یابد و در شدت نور کم فعالیت بیشتری دارند.

   2- تراکم این سلولها از طرفی موجب می شود که رطوبت در آنها بالا باشد، همچنین انتقال فراورده های فتوسنتزی به درون آوندها سریعتر انجام می گیرد همچنین باید توجه داشت که در سلولهای غلاف آوندی برای جلوگیری از تنفس نوری تراکم بالایی از

    

    

   co2 در مقایسه با o2

   لازم است.

    

   co2

   جو می شود.

    

   c4 وگیاه (2) تیپ c3

   می باشد.

    

   B1 سلول ها قادر به انجام چرخه کربس نمی باشد از اینرو اقدام به تخمیر می کنند تخمیر ATP

   کمتری تولید می کند و علاوه بر آن مواد حاصل از تخمیر در تراکم بالا اثر سمی دارد.

    

   NADH

   ، اکسیژن است ولی در بی هوازی ماده آلی است.

    

   ATP تولید می شود ولی در بی هوازی 2 مولکول ATP

   .

   – قارچ فنجانی ( آسکومیست) –

   
   کپک ( زیگو میست)

   4- الف) با کاهش وسعت جنگل، میزان برداشت قارچ کاهش می یابد( رابطه مستقیم)

   ب) در حفظ جنگل باید بکوشند و متوقف کردن جنگل زدایی.

   5- در محیط های بدون خاک سطحی،دوره های کوتاه مناسب رشد و شرایط مرطوب و بدون آلودگی زیست محیطی.

    

    

    

   
   *>

    

پاسخ فعالیت های زیست شناسی 2 (پیش دانشگاهی)